BIOS (Ayarlar, Menüler)

BIOS (Basic Input Output System), giriş ve çıkış aygıtlarını kontrol ederk sistemin açılmasını sağlar. BIOS, kalıcı bir yazılım olup ROM bellekte saklanır. Anakart’ın birçok özelliğini kullanmamıza olanak sağlayan yazılım, sistem ve donanımlarımız arasında bağlantı kurar.

BIOS'un Görevleri

• RAM, ekran kartı gibi donanımları açılışta BOOT "test" eder.
• Donanımların voltaj düzeylerini ayarlar.
• Sistemi HDD dışında bir sistemde çalıştırmak için başlangıç sürücüsünü belirlemeye yarar.
• Donanımların frekans ayarlarını yapar.
• Kullanılmayan donanım parçalarını kapatmamıza olanak sağlar.

BIOS Nasıl Açılır

• Açılış tuşu bilgisayardan bilgisayara değişiklik gösterebilir.
• Genellikle F2, F10, DEL tuşları kullanılarak açılır.
• Menüdeki ayarları değiştimek için klavyedeki "+" ve "-" tuşları kullanılır.

En Yaygın BIOS Markaları

• AWARD
• AMI
• PHOENIX

CMOS (Complementary Metal Oxide Semiconductor), BIOS çipinde bulunan, başlatma bilgilerini içeren ve çok düşük güç tüketimi yapan bir bellektir. Bilgisayarı başlatırken BIOS, tarih, saat, değitirilmiş ayarlar.. gibi bilgileri bu bellekten alır. Gücünü de BIOS pili olarak adlandırdığımız pilden karşılar.

CMOS Pili

BIOS Menüleri

• Standart Cmos Setup
• Bios Features Setup
• Chipset Features Setup
• Integrated Peripherals
• Power Management Setup
• PNP/PCI Configuration 
• Load Bios Defaults
• Load Performance Setup Defaults
• Supervisor Password 
• User Password 
• Save & Exit Setup
• Exit Without Saving 

1. Standart CMOS Setup

• Date/Time: Sistem saati ve tarihinin ayarlandığı sekmedir.
• Hard Disk: BIOS'un Hard Disk'inizi otomatik ya da manuel olarak tanıtılacağı bölümdür.
• Disk Drives: Disket sürücünüzün tipini belirler.
• Halt On: BIOS test yaparken herhangi bir hata ile karşılaşırsa ne yapması gerektiğinin belirlendiği bölümdür.

2. BIOS Features Setup

• Virus Warning: Boot sektördeki virüsler için uyarı verilmesini sağlar.
• CPU Internal Cache: Sistem performansını arttırmak için açık tutulabilecek bir bellektir.
• External Cache: Tüm yeni anakartlarda bulunan bir özelliktir ve "ENABLED" konumunda olması gerekir.
• Quick Power on Self Test (POST): Açılış testinin hızının ayarlandığı bölümdür.
• Boot Sequence: İşletim sisteminin hangi sürücüden başlatılacağının karar verildiği sekmedir.
• Floppy Disk Access Control: Sabit diskten diğer aygıtlara bilgi paylaşımının ayarlandığı bölümdür.
• Boot Up Floppy Seek: Bilgisayar açılırken floppy sürücüsünün denetlenip denetlenmeyeceğini sorar.
• Boot Up Numlock Status: Numlock tuşunun açılışta etkin olup olmayacağı ayarlanır.
• Security Options: Bu bölümde bilgisayarın açılışı için parola ayarlanır.
• Typematic Rate: Bir saniyede klavyeden kaç karakter girileceği ayarlanır.
• Typematic Delay: İki karakter yazımı arasındaki gecikme süresi belirlenir.
• PS/2 Mouse Function Control: Eğer mouse PS/2 portundan kullanılıyorsa mutlaka "ENABLED" yapılmalıdır.
• HDD S.M.A.R.T Capability: Disk testinin yapıldığı bölümdür.
• Video ROM BIOS Shadow: Ekran kartının BIOS'unu RAM'e taşır.

3. Chipset Features Setup

*Chipset ayarlarının değiştirildiği bölümdür. Fakat ayarların değiştirilmesi tavsiye edilmez. Çünkü anakart satılırken en ideal ayarları yapılarak gönderilir.

• VGA Shared Memory Size: Ekran kartının ne kadar RAM kullanacağının ayarlandığı bölümdür.
• 8/16 Bit I/O Recovery Time: Default ayarlarda bırakılmalıdır.
• Onboard PCI IDE: IDE (Tümleşik Elektronik Aygıtlar) aygıtının PCI veri yolunu kullanması için gerekli bir sekmedir.
• Data Integrity Mode: Eğer belleğiniz hata düzeltmeli bir bellek ise "ECC" değilse "Non-ECC" yapılır.
• Current CPU CORE Voltage: İşlemcinin çalışma gerilimi gösterilir.
• CPU Fan Speed: İşlemcinin fan hızını gösterir.
• Current System Temperature: Sistemdeki sensörlerin ısı değerlerini gösterir.
• CPU Temperature: İşlemcinin belirlenen çalışma sıcaklığını geçtiği durumlarda uyarı vermesini sağlar.
• Shout Down Temperature: İşlemci belirlenen sıcaklığı geçerse bilgisayar kendini kapatır.
• On Chip USB: Sistemdeki USB aygıtlarını kullanmak için "ENABLED" konumunda bırakılmalıdır.
• Fan Fail Alarm: Bilgisayarda bulunan fanların çalışma hızı düştüğü zaman uyarı verir.

4. Integrated Peripherals

• Power On Function: Bilgisayarı nasıl açmak istediğimizi (klavye,mouse,v.b.) ayarlamamızı sağlar.
• IDE HDD Block Mode: 2 GB'tan büyük disklerde "ENABLED" konumunda olmalıdır.
• On Chip Primary/Secondary IDE: IDE 1 ve IDE 2 devrelerinin kontrolünü sağlar. 
• Onboard FDC Controller: Disket sürücüsünün kontrolünü sağlar. 
• USB Controller: USB portlarını kontrol eder. 
• USB Keyboard Setup: USB klavye izinleri ayarlanır. 
• UART Mode Select: Kızılötesi aygıtların kullanımına göre ayarlanabilen bir bölümdür. 
• On Board FDD Controller: FDD kontrolünü sağlar. 
• On Board Parallel Port: Paralel portların çalışma adresleri ayarlanır. 
• PWRON After PWR Fail: Bu ayar sayesinde elektrikler gidip geldiğinde bilgisayarınız kendini otomatik olarak açabilir. 
• PS/2 Mouse Power On: "ENABLED" konumunda, mouse tuşuna basıldığı an bilgisayarın açılması sağlanır. 
• Keyboard Power On: "ENABLED" konumunda, klavyeden herhangi bir tuşa basılması durumunda bilgisayar açılır.

5. Power Management Setup

*Bu bölüm bilgisayarın enerji tüketiminin ayarlanmasını sağlar.

• Power Management: Bu bölüm tüm güç seçenekleri içerisinde barındırır.
• PM Control by Apm: Güç yönetiminin bilgisayar tarafından yapılmasına olanak sağlar. 
• Automatic Power Up: Bilgisayarın ayarlanan saatlerde otomatik olarak açımasını sağlar. 
• Video Off Option: Bu sekme de monitörün ne zaman tasarruf moduna geçeği ayarlanır.

6. PNP/PCI Configrutaion

*PNP/PCI ConfigrutaionTak-Çalıştır işletim sistemlerinin ayarlandığı bölümdür. Eğer BIOS'u kullanmak istiyorsanız bu ayar "NO" olarak kaydedilmelidir.

• PnP Os Installed: Tak-Çalıştır bir işletim sistemine sahipseniz "YES" yapınız. 
• Resources Controlled By: "AUTO" ayarı önerilir. Bu ayar durumunda her veri yoluna IRQ otomatik olarak atanır. Ayarları manuel yapmak istiyorsanız uygun slotları kendiniz seçmelisinz.

7. Load BIOS Defaults

*BIOS ayarlarını yanlış girerseniz ya da eski durumuna döndürmek istiyorsanız bu ayar kullanılır.

8. Save & Exit Setup
*Yapılan ayarların kaydedilerek çıkış yapılmasını sağlar.

9. Exit Without Saving
*Yapılan değişiklikler kaydedilmeden çıkış yapılmasını sağlar.

10. Load Setup/Performance Defaults
*BIOS sisteminin optimum performansta çalışabileceği ayarları geri yükler.

11. Supervisor Password
*BIOS ayarlarının tek bir kişi tarafından kontrol edilmesi için şifre belirlenen bölümdür.

12. User Password
*Sadece sisteme şifre koyar, BIOS'u etkilemez.

• Eğer bilgisayarınızda bilmediğiniz farklı menüler varsa yorum olarak belirtiniz. Biz de yardımcı olmaya çalışalım.

Sözlük

• POST: Bilgisayarınızın başlarken yaptığı donanım testidir. 
• OS: Operation system olarakta geçer. İşletim sistemi demektir. 
• MEMORY: Bellek anlamına gelir. 
• AGP: Advenced graphics port. Gelişmiş grafik portudur. Şu anda bu portların yerini PCIE(pcı Express)ler almıştır. 
• IDE: Harddisk, cd-rom türü aygıtların anakart üzerine bağlanmasını sağlayan kablo. 
• PASSWORD: Şifre. 
• HDD: Harddisk. Sabit disk. 
• FDD: Floppy disk. Disketlik. 
• ENABLE: Aktif. 
• DİSABLE: Pasif. 
• MANUEL: Elle ayarlanabilir. 
• AUTO: Otomatik ayarlama